De Giganten
De Spoorzone in Beverwijk is een groot gebied aan de oost- en westkant van het spoor en de A22. Het gebied wordt de komende 25 jaar in samenhang ontwikkeld tot een modern stedelijk woon- en werkgebied en zal op termijn ruimte bieden aan circa 10.000 woningen en 5.000 extra arbeidsplaatsen. De uitnodiging aan de kunstenaar bestaat er uit een programma te ontwikkelen dat op artistieke wijze reflecteert op de transformatie die zich hier voltrekt en dat daarmee een andere blik werpt op wat hier allemaal mogelijk is, nu en in de verre toekomst. Een programma dat verschillende groepen bijeenbrengt rondom de vraag hoe we hier willen samenleven en vertrekt vanuit het experiment.
(uit het programma van eisen kunstopdracht Spoorzone Beverwijk)
Hoe komt u hier terecht?
Ik ben kunstenaar en ik maak graag werk buiten, ver weg van het theater of het museum. De gemeente Beverwijk heeft een kunstcommissie aangesteld die mij uitnodigde. Ik ben gevraagd een werk te maken dat de bewoners van Beverwijk verbindt rond de stadsuitbreiding op Spoorzone noord.
Had u daarvoor al van Beverwijk gehoord?
Ik heb veel in Amsterdam gewerkt en ken Wijk aan Zee, TATA Steel en de zwarte markt. Iemand noemde Beverwijk het Detroit van Nederland. Maar tot voor kort was ik er nog nooit geweest, nee.
Wat was uw eerste indruk van de stad?
Ik ben ontvangen door een delegatie enthousiaste deskundigen, Zij hebben mij getoond waar de stad de komende jaren kan groeien. Zij hebben mij verteld dat de nadruk daarbij ligt op huisvesting, mobiliteit en een groene omgeving. Ik wist meteen dat ik met mijn werk wilde bijdragen tot het aanscherpen van hun doelstellingen. Wat hebben we nodig in een snel veranderende wereld? Hoe bieden we het hoofd aan grote uitdagingen en wat betekent dat voor de ontwikkeling van het stadsdeel Spoorzone.
Waar denkt u dan zoal aan?
Een van de bewegingen waar we niet genoeg over kunnen nadenken is de vlucht van mensen voor klimaatcatastrofes. En de verschuiving die dat teweegbrengt in de samenleving waarnaartoe ze vluchten. Het Kabinet berekende dat er komend jaar nood is aan ten minste 55 000 nieuwe opvangplaatsen en dat is nog maar het topje van de ijsberg.
Maar dat is een gevoelig onderwerp. Hoe linkt u dat met de vraag van de gemeente om een project te maken dat de mensen verbindt?
Ik zie in de Spoorzone een woontoren verrijzen, die hoger rijkt dan de Eiffeltoren. De toren bestaat uit twee U-vormige delen die in elkaar grijpen, die elkaar omhelzen zo je wil. De buitenkant van de toren, waar het licht op valt en het uitzicht fenomenaal is, biedt plaats aan honderden woongelegenheden. Aan de binnenkant van de toren zijn nog eens honderden en honderden kleine, gezellige logementen. De hele woontoren is één groot symbiotisch wezen
Kan u dat wat meer uitleggen?
Symbiose is in de biologie het samenleven van twee verschillende organismen. Allebei hebben ze de ander nodig om te overleven.
Aan de buitenkant van de toren komen gezinnen terecht die hier al lang wonen, aan de binnenkant mensen die nog geen vaste verblijfplaats vonden. Het hele complex is een vrije zone waarin diensten en kennis uitgewisseld kan worden ten behoeve van iedereen. Denk aan kinderoppas, ouderlingenzorg, huishoudhulp, onderhoud. Denk aan kennis rond overleven, weerbaarheid, aanpassingsvermogen. Denk aan de warmte die gegenereerd wordt in de kleinere logementen en hoe die aangewend kan worden in de woningen aan de buitenkant. Een gemiddeld Nederlands gezin laat 100 kg voedsel verloren gaan per jaar. Stel dat je de wooneenheden voorziet van een doorgeefluik voor overschot naar de logementen. Onderin de toren zou je grote ruimtes kunnen voorzien waar de voorlopige bewoners werken in ruil voor hun onderdak. Ze maken grote gummiboten voor het geval de watersnood ons onverwacht treft. Eind vorig jaar maakte het kabinet bekend dat het hoge bonusregelingen voorziet per opvangplek die een structurele oplossing biedt. Die bonussen kunnen aangewend worden om de bouw van de toren te financieren. Enzovoort.
U wil een woontorencomplex neerzetten dat hoger is dan de Eiffeltoren. Hebt u daar als kunstenaar de juiste vaardigheden voor?
Een gebouw van die orde zet je gelukkig niet alleen neer (lacht). Robert Musil schrijft: als er werkelijkheidszin bestaat moet er ook mogelijkheidszin bestaan. Hij doelt op een vermogen om te bedenken wat er net zo goed zou kunnen zijn en hij zegt dat die bedenksels even belangrijk zijn als wat er al bestaat. Een stadsuitbreiding is een omvangrijk proces dat jaren aan voorbereiding vergt en nog eens jaren aan realisatie. Onze leefomgeving verandert bruusk en onvoorspelbaar. Vorig jaar schoten de brandstofprijzen de hoogte in. Het had niet veel gescheeld of niemand kon nog veroorloven zich met de auto te verplaatsen. Wat moet je dan met je nieuwe mobiliteitsplan en je ondergrondse parkeergarages? Op dat moment lijkt mogelijkheidszin me een meer dan geschikte vaardigheid.
U ziet het al helemaal voor u.
Jazeker. En de tijd dringt. U kent ongetwijfeld de uitspraak van Cruijff: elk nadeel heb se voordeel. We moeten de nieuwe uitdagingen groots en onverschrokken tegemoetkomen en zorgen dat we er zelf wel bij varen.
Naar het hoogste punt van Nederland zullen mensen komen kijken die ijsjes willen eten die van de glijbaan rond de toren, de langste glijbaan ter wereld, naar beneden willen glijden en die zorgen voor extra inkomsten en plezier. Ik hoef er geen tekeningetje bij te maken wat dit zal betekenen voor de economische situatie van Beverwijk.
U noemt de woontoren de Giganten.
De Giganten zijn reuzen uit de Griekse oudheid. Hun naam verwijst naar hun moeder Gaia. Zij werden uit een snee in de aarde geboren om hun moeder aarde te beschermen tegen het onrecht dat haar was aangedaan. Dat deden ze tot het bittere einde.
Meer info over het project lees je hier.
__
In late April, the World Bank published the 2023 World Development Report (WDR), focused on “Migrants, Refugees, and Societies.” Impressively, its central premise is that migration will be increasingly necessary for all countries, due to global economic imbalances, demographic trends, and climate change. CGD research was extensively cited, and the narrative reflected many of our core findings—especially how policy can enable migration to be win-win.
We brought together top experts and practitioners and published a blog to discuss the findings. Both centered on why it is important that the Bank chose to focus on these issues, especially now. Currently, the Bank’s “Evolution Roadmap” is exploring how their financial instruments, mandate, and structure need to adapt to better support cross-border challenges. While much of the conversation to date has focused on climate change, addressing the growing number of migrants and refugees must be paramount (including ‘climate refugees’). Same goes for other MDBs, especially those engaging in the Working Group on Economic Migration and Forced Displacement. They could consider adapting and replicating the Bank’s Window for Host Communities and Refugees, ensuring they link financing to policy progress.
In a series of pieces, we looked at why it’s impossible to define a ‘climate refugee.’ Essentially, the drivers of movement are too complex and political buy-in is too limited to be able to operationalize a new category of protection. Instead, we suggested people should be allowed to move—through labor migration pathways, regional free movement agreements, or specific visas—enabling faster access to a location of safety and the ability to send remittances back home to support adaptation and resilience-building.